Toto Karaca...
Kimi zaman yalnız bir isim bile insanin içini ısıtmaya yetiyor.
Ancak o bir ismin kişiyi coşkulandırması, yüreklere sıcaklık salması için nice birikimler gerekiyor...
Toto Karaca 60 yıllık bir meslek birikimiyle sesleniyor bizlere... 12 yaşındaydı mesleğe başladığında. O günden sonra, roller, başroller, operetler, vodviller, müzikaller, dramlar, komediler birbirini izledi. Tiyatro seyircisi yıllarca sahnedeki bu ufacık tefecik ama kocaman yürekli sanatçıyla güldü ağladı. Sonra o seyircilerin çocukları da güldü, onunla ağladı. Sonra onların da çocukları... On yıl önce 50. Sanat Yılı’nı bir jübileyle kutlayan Toto Karaca sahneden ayrıldı. Ama meslekten uzak kalmadı. Oyunculuğunu sinemada ve televizyonda sürdürdü.
Toto Karaca, bugün yeniden o çok sevdiği sahnede.
Ancak bu kez Türkiye’de değil, Almanya’da.
Almanya’nın Ruhr bölgesinde Westfalische Eyalet Tiyatrosu’nda, başını Cem Karaca’nın çektiği “Kanaken” adlı tiyatro topluluğu bir süreden beri “Kanaken” adlı oyunu sunuyor. (Kanaken, Lehçe’den gelen bir sözcük. “İnsan” anlamına geliyor.) Topluluk bu komediyi, Türkçe, Almanca ve “Rockça” sunuyor. Alman ve Türk sanatçıların rol aldıkları oyunun konuk sanatçısı Toto Karaca, Fransızca ve İngilizce biliyor ama, tek kelime Almanca bilmediğinden rolünün kimi bölümlerini (Almanca bölümlerini) ezberden oynuyor ve her akşam izleyicileri büyülüyor.
Cem Karaca ve Martin Burkert’in yazıp hazırladıkları, Herbert Hauck’un sahneye koyduğu eserin dekorları Feuerstein’a, özgün müziği Cem Karaca’ya ait.
Oyun, yıllar önce Almanya’ya gelmiş bir Türk ailenin yaşamından kesitlerle, kültür çatışmasını veriyor. Derman Ana (Toto Karaca)’nın beş çocuğu var. İkisi hâlâ Almanya’dadır. Oğlu (Cem Karaca) bir müzik topluluğu kurmuştur. Kızı (Hürdem Gürel) de, toplulukta şarkı söylemektedir. Kız, Alman davulcuya, oğul, bir Alman kıza âşıktır. Toplumsal baskı bir yandan “beşik kertmesi” olayı öte yandan... Neyse... Oyunun sonunda aşk ve müzik galip geliyor.
TEPKİLER
Ruhr yöresinde, çeşitli sahnelerde sergilenen oyun için, bu yörenin gazeteleri geniş yer ayırdılar.
Yazıların hemen hemen tümünde Toto Karaca tanıtıldı. (Cem Karaca ve Topluluğu’nu tiyatro ve müzik izleyicisi zaten tanıyordu.)
Oyunla ilgili olarak, Alman basınındaki tepkiler şöyle:
- Ruhr-Nachrichten gazetesi “Kanaken-Esprili Komedi” başlığı altında, Toto Karaca’nın oyununu överken, “Tüm klişelere karşı olan bu oyun büyük bir zevkle ve coşkuyla izleniyor” deniyor.
- Mannheimer Morgen gazetesi, oyunun konusunu anlattıktan sonra, “Bu prodüksiyon, Alman-Türk uzlaşmasında önemli bir adımdır. Özellikle Alman ve Türk izleyicisi içinse mutlu bir tiyatro olayıdır.”
- WAZ dergisi, “Sevgi ile gelenek arasında bir oykü başlığı altında, Herbert Hauck’un rejisini sanatsal açıdan ustalıklı”, Feuerstein’in dekorunu “harika”, Toto Karaca’nın oyununu ise “muhteşem” diye niteledikten sonra, “bu oyun için tek dileğimiz, daha önce topluluğun sergilediği ‘Şark Ekspresi’nin 120 temsilini aşmasıdır” diyor.
- Westfalische Rundschau gazetesi, “Sevgi ve büyük umut üzerine bir komedi” başlığıyla şöyle diyor: “Cem Karaca ve Martin Burkert, Almanya’da yaşayan Türklerin ve tüm yabancıların, kuşaklar arası farklılıklarını bir masal havası içinde işleyip, konuya şık tutuyorlar... Bu gecenin en büyük kazancı, hiç kuşkusuz, Türkiye’de 60 yıllık bir tiyatro kariyeri olan Toto Karaca...”
- Westfalenpost Olpa gazetesi ise “Gençlik ‘Kanaken’den çok etkilendi” başlığı altında, “Genç insanların yeniden tiyatroyu doldurduklarını görmek ne güzel” dedikten sonra gençleri tiyatroya çekmeyi ve onları etkilemeyi başaran bu prodüksiyona emek verenleri kutluyor.
Alman basınında yer alan eleştirilerden bazıları şöyleydi:
- Ruhr Nachrichten: “Toto Karaca oyunculuk açısından gecenin yıldızıydı. Türkiye’de 60 yıllık bir sahne yaşamı olan Toto Karaca, anne rolüyle izleyicilerin, oyunun başlamasından bitimine kadar tüm sempatisini kazandı. En iyisiydi.”
- Ortszeit Ruhr: “Toto Karaca’nın nefes kesici hareketleri oyun sırasında sık sık alkışlanmasına neden oldu. Tüm oyuncular finalde izleyiciler tarafından dakikalar boyunca ayakta alkışlandı. Toto Karaca anne rolünde iken oyunun özetini şu cümleyle anlattı: Gelenek iyidir, sevgi daha da iyi.”
- Mannheimer Morgen: “Cem Karaca’nın muhteşem annesi Toto Karaca, oğluna mükemmel bir partner oldu. Uzun yıllar boyunca İstanbul’da bir tiyatronun liderliğini yapan bu sanatçı, Almanya’da ilk kez sahneye çıktı. Muhtar kendisine Nalan’ın bir bateristle evleneceğini söylediğinde tüm vücudu bir anda hareket etmeye başlıyor, patlıyor, ufak tefek bu kadın bir anda gücünü aşıyor ve oğlunu duvara dayıyor. Veya: Dansözü dışarı atıp kendi göbek atmaya başlayınca tüm narinliği ve canlılığı ile yaşını izleyicilere unutturuyor.”
- Westfalische Nachrichten: “Becerikli Cem Karaca’nın yanı sıra oyunun ikinci yıldızı Toto Karaca idi. Bu yaşlı bayan Almanya’da Heinz Rühmann ne kadar seviliyorsa, kendisi de Türkiye’de o kadar seviliyor. Kendisine göre: Heidi Gabel’in alaturkası.”
Milliyet Sanat Dergisi - Yeni Dizi: 156 - 15 Kasım 1986
